عادت ها نقش مهمی در زندگی ما دارند، به گونه‌ای که تحقیقات صورت گرفته، این موضوع را نشان می دهند که انسان ها در طول روز بیش از ۴۰ درصد کارهایی که انجام می دهند از روی عادت و نا آگاهانه است. ایجاد عادت ها در درون انسان و نهادینه شدن آن ها یک امری اجتناب ناپذیر است، از این رو بهتر است عادت هایی را برای خود نهادینه کنیم که خوب باشند و موجب پیروزی و سعادت ما شوند.
این جمله را به خاطر بسپارید که عادت مانند یک شمشیر دو لبه می‌ماند به گونه‌ای که می تواند سبب سعادت و پیروزی شما شده و یا تیره روزی را برای شما رقم بزند. تمام این ها بستگی به شما دارد که تفاوت میان عادت های خوب و بد را بشناسید، و سعی کنید با انجام راه هایی عادت های بد را از خود دور نمایید.
در این مطلب قصد داریم به شما بگوییم که اصلا عادت چیست و چگونه می توانید عادت خوب را از عادت بد جدا نموده و از چه راه هایی می توانید عادت های خود را تغییر بدهید. تا از این طریق و با شناختی که یافته‌اید در صدد برطرف کردن عادت های بد زندگی خود باشید. پس لطفاً تا پایان با ما همراه شوید.
اگر به رفتارها و کارهایی که در طول روز انجام می دهید نگاهی کنید متوجه خواهید شد که زندگی که دارید پر از عادت است. عادت هایی که بخشی از آن ها خوب و بخشی دیگر بد هستند. بگذارید با چند مثال ساده این موضوع را برای شما بیان کنیم. مثلا خوردن صبحانه و یا نخوردن آن، مدل خوابیدن شما، طرز لباس پوشیدن‌تان و…. همه این ها عادت هایی هستند که شما در طول روز انجام می دهید بدون آن که تصمیمی برای انجام دادنشان داشته باشید.
اما نکته مهمی که در این زمینه وجود دارد این موضوع است که برخی از این عادت ها ما را به سمت موفقیت هدایت می کنند و برخی دیگر ما را از هدفی که داریم دور و دورتر می کنند. شاید شما بارها به این جمله برخورد کرده باشید، هنگامی که با شخصی درباره عادت بد او صحبت می کنید، بگوید من دیگر عادت کرده‌ام. اغلب مردم و چه بسا افرادی که این جمله را به زبان می آوردند بر این باور نیستند که می توان عادت ها را تغییر داد و یا حتی عادتی را ترک و عادت جدید و خوبی را جایگزین آن نمود.
البته این نکته را نیز به خاطر بسپارید که شما نمی توانید به صورت یکباره تصمیم به ترک عادت های خود بکنید بدون آن که اطلاعات کافی در این زمینه و مشکلاتی که ممکن است برای شما رخ بدهد داشته باشید. نداشتن اطلاعات کافی در زمینه ایجاد عادت و تغییر آن سبب می شود که شما به راحتی تصمیمی که برای ترک عادت خود گرفته‌اید را کنار بگذارید. اما در ادامه مسیر ما راهکارهای طلایی را به شما معرفی می کنیم تا با استفاده از آن ها بتوانید در کوتاه ترین زمان ممکن سبب ایجاد عادت خوب در خودتان بشوید و یا عادت بدی که در شما نهادینه شده است را تغییر بدهید.
عادت چیست؟
درون ذهن هر انسانی توده هایی تحت عنوان گانگالیون های پایه‌ای وجود دارند که در سال ۱۹۹۰ میلادی دانشمند با بررسی ذهن حیوانات به وجود این توده پی بردند. تمام عادتی که انسان در طول زندگی خود دارد درون این توده شکل می گیرد. در انجام این آزمایش دانشمندان متوجه شدند که اگر این توده را از ذهن حیواناتی که تحت آزمایش بودند جدا کنند حیوان دیگر قادر نیست کارهای ساده‌ای همانند: غذا خوردن را انجام بدهد.
این توده نیز در ذهن ما وجود دارد و اگر برای این توده مشکلی به وجود آید، باعث می شود که انسان در انجام کارهای روزمره خود دچار مشکل شود. اما دلیل این که چرا این توده در بدن انسان وجود دارد را می توانید با یک نگاه کلی به زندگی که دارید متوجه بشوید. زندگی پر از عادت ها، زمانی اهمیت این عادت ها در زندگی ما مشخص می شود که زندگی بدون آن ها را تصور کنیم.
در بیان علمی تر عادت را می توان یک جریان عادی رفتار بیان نمود. فعالیتی که شما بدون اراده و یا با اراده آن را به صورت پیوسته و منظم انجام می دهید و آن قدر آن را تکرار می کنید که ناخودآگاه تمایلی برای انجام دادن آن دارید. همچنین ذهن به گونه‌ای خلق شده است که تمایل دارد برای انجام هر کاری کمترین انرژی را مصرف کند. از این رو عادت ها این امکان را به ذهن ما می دهند تا برای انجام کارهای تکراری کمترین میزان انرژی را مصرف کند. در یک بیان کلی‌تر کارهایی که در طول روز ما ملزم به تکرار آن ها هستیم در بخش ویژه ذهن ما ذخیره شده و به یک عادت تبدیل می شوند.
اما نکته قابل توجهی که وجود دارد این موضوع است که بخش ویژه ذهن ما توانایی تشخیص عادت خوب و یا بد را ندارد و هرکاری که شما به صورت مکرر به انجام آن بپردازید را جز چرخه عادت به حساب می آورد.
بررسی انواع عادت ها
عادت ها را به صورت کلی می توان به دو دسته تقسیم بندی نمود:
- عادت های غیر ارادی
- عادت های ارادی
عادت های غیر ارادی
عادت هایی هستند که ما در انجام دادن ها هیچ گونه نقشی نداریم، مانند: پلک زدن، نفس کشیدن و…که ایجاد عادت هایی همانند این ها به اختیار ما نیست.
عادت های ارادی
عادت هایی هستند که می توانیم کنترل آن ها را در دست داشته باشیم. عادات غیر ارادی قابل تغییر و تحول هستند، تغییری که سخت است ولی غیر ممکن نیست. مثلا عادت خوردن آب با بطری که یک عادت ارادی محسوب می شود. تغییر دادن این عادت سخت است ولی نا ممکن نیست. یا ایجاد عادت های خوب دیگری که با اراده و اختیار خود می توانید آن ها را انجام بدهیم.
کدام عادت ها خوب و کدام عادت ها بد هستند؟
عادت های خوب
هر عادتی که انجام آن بتواند حس خوشایندی را در شما ایجاد نماید و از همه مهم‌تر سبب پیشرفت و کسب موفقیت در زندگی شما شود یک عادت خوب به شمار می آید. به طور مثال: زدن مسواک و یا پایبندی به قوانین و مقررات رانندگی را می توان به عنوان یک عادت خوب به حساب آورد.
عادت های بد
هر عادتی که انجام دادن آن سبب شود که شما احساس نارضایتی داشته باشید و یا سبب پس رفت شما در زندگی بشود و کیفیت سبک زندگی را کاهش بدهد، یک عادت بد تلقی می شود. مانند مسواک نزدن یا رعایت نکردن قوانین رانندگی، عادت هایی که در برخی مواقع سبب ایجاد آسیب به سلامت شما می شوند.
آیا تغییر عادت امکان پذیر است؟
هر چقدر شما یک کار را تکرار نموده و به انجام آن کار عادت کنید، به مرور زمان توانایی شما برای انجام آن کار بهتر و بهتر شده و آن کار را بهتر از گذشته انجام می دهید. همین بهتر انجام دادن کار نشانه از این دارد که این عادت چقدر در شما نهادینه و عمیق شده است. تغییر عادت هایی که به صورت عمیق در ذهن ما ایجاد شده کاری سخت ولی ناممکن نیست.
به خاطر داشته باشید که ترک عادات عمیق به یکباره امکان پذیر نیست. اگر شما اقدام به انجام چنین کاری کنید ناموفق بوده و از ترک آن چشم پوشی می کنید؛ ولی اگر به مرور زمان اقدام به تغییر عادت خود کنید متوجه خواهید شد که این کار نه تنها ناممکن نیست بلکه از چیزی که به نظر می‌رسد راحت تر است.
از این رو شما باید عادت های جدید و خوبی را در خود ایجاد کنید و با تکرار کردن و سماجت داشتن، مسیر عصبی آن را در ذهن خود ایجاد نمایید و سر انجام آن را به یک عادت در خود تبدیل کنید. عادتی که سبب پیشرفت و موفقیت شما می شود نه ایجاد عادت هایی که سبب پس رفت و حتی گاهی شکست شما شوند.
در ادامه روش هایی را مطالعه خواهید که به شما کمک می کند تا بتوانید عادت های خوب را در خود ایجاد و نهادینه کنید و عادت های بد را تغییر بدهید.
مراحل ایجاد عادت و تغییر آن
۱.تصمیم بگیرید.
اولین قدم برای ایجاد عادت تصمیم گیری برای ساخت آن عادت است. برای انجام هر کاری ابتدا شما باید تصمیم بگیرید که آن کار را انجام بدهید، در مورد ساخت یک عادت نیز این امر صدق می کند. در واقع بیشترین کلنجاری که شما با ذهن خود می روید در این قسمت است. زیرا شما تصمیم به ایجاد عادت جدیدی دارید ولی ذهن شما با آن مخالف است و برای انجام نشدن این کار تلاش می کند.
نکته مهمی که در این قسمت حتما باید به آن توجه داشته باشید این موضوع است که تصمیمی که گرفته‌اید کاملا روشن و واضح باشد و هیچ نکته ای را از قلم نیاندازید.
به طور مثال اگر قصد دارید عادت ورزش کردن را در خود ایجاد کنید، باید روز ورزش، مدت زمان انجام آن، تغذیه قبل و بعد انجام ورزش را مشخص کنید. هرچه تصمیمی که شما گرفته‌اید شفاف‌تر باشد، کار شما آسان‌تر می شود.
۲. از عادت های کوچک شروع کنید.
پس از آن که تصمیم به ایجاد عادت و یا تغییر عادت در خود گرفتید، لازم است که از کارهای کوچک شروع کنید. مثلا اگر قصد دارید عادت سیگار کشیدن را در خود ترک کنید، لازم است که در روز های اول تنها از تعداد سیگارهای خود بکاهید. این کار را تا جایی ادامه بدهید که بتوانید یک روز را بدون سیگار بگذرانید. اگر بخواهید به یکباره این کار را انجام بدهید باید به شما بگوییم که موفق نخواهید شد.
مشکل اصلی که افراد در ترک یک عادت بد دارند بی توجهی کردن به جزئیات است. همچنین ذهن انسان در مقابل انجام تغییرات یهویی مقاومت از خود نشان می دهد از این رو بهتر است که برای ایجاد عادت و یا تغییر آن همیشه از حداقل تغییر ها شروع کنیم.
۳. عادت جدید خود را به تصویر بکشید.
برای این که شما بتوانید در زمینه ایجاد عادت موفق عمل کنید، لازم است عادتی که قصد ایجاد آن را دارید به تصویر بکشید. به این صورت که خود را مداوم در حال انجام عادت جدید تصویر کنید، و این کار را به قدری ادامه بدهید که گویی شما این عادت را در خود دارید و در حال انجام دادن آن هستید. به طور مثال اگر قصد ورزش کردن دارید خود را درون پارک و یا باشگاه تصویر کنید.
این کار را با تصور جزئیات انجام بدهید، شاید به نظر شما جزئیات مهم نباشد ولی همین جزئیات است که تصور شما را زیباتر و انگیزه شما را بیشتر می کند. هرچه شما بیشتر تصور کنید، عادتی که دارید زودتر در ناخودآگاه شما ثبت شده و کار را برایتان آسان‌تر می کند.
۴. بر روی یک عادت تمرکز کنید.
هنگامی که شما تصمیم به تغییر عادت هایی گرفته‌اید لازم است به این نکته توجه داشته باشید که تمامی تمرکز خود را باید بر روی تغییر یک عادت قرار بدهید. همزمان تصمیم به تغییر چندین عادت را نگیرید؛ زیرا هنگامی که شما در یک بازه زمانی قصد دارید چندین عادت را به صورت همزمان تغییر بدهید ذهن‌تان این اجازه را به شما نمی دهد.
از این رو سعی کنید عادت های بد خود را یک به یک تغییر داده و یا ترک کنید و پس از ترک کامل به سراغ عادت بد دیگری بروید.
۶. اصرار داشته باشید.
برای پیروزی در این راه باید استمرار داشته باشید و آنقدر بر روی کار جدیدتان اصرار بورزید که اگر یک روز آن را انجام ندادی احساس نارضایتی داشته باشید. اگر این حس برای انجام ندادن آن عادت در شما ایجاد شد دیگر هیچ مانعی نمی تواند شما را از رسیدن به هدفتان باز دارد.
در هنگامی که شما برای انجام کاری اصرار می کنید، ذهن‌تان متوجه اهمیت موضوع خواهد شد.
۷. از جایگزین استفاده کنید.
شما می توانید برای ترک و تغییر، هر عادت بد خود را با ایجاد عادت خوبی جایگزین نمایید. به طور مثال اگر عادت دارید شیرینی زیاد مصرف کنید، این عادت بد را با عادت خوب خوردن زیاد میوه جایگزین نمایید.
سخن پایانی
اگر هرچه سریع‌تر برای ایجاد عادت و تغییرات آن در زندگی خود اقدام کنید، یک قدم به موفقیت نزدیک‌تر خواهید شد. اگر هنوز هم برای تغییر عادت های خود دچار تردید هستید، به زندگیتان نگاهی کنید. اگر وجود چیزی شما را آزار می دهد شاید با انجام یک تغییر در عادت خود بتوانید آن را حل کنید.
بدون دیدگاه